Ontdek de beweegscan

Onderzoek en ontwikkeling

Begin 2018 werd een samenwerking opgezet met de stad Brugge en de stad Kortrijk voor een toegepast onderzoek met als doel : het verzamelen van objectieve data die kan gebruikt worden om de beweegvriendelijkheid van een stad in kaart te brengen en vandaaruit een intersectoraal beleid uit te werken met een geïntegreerd actieplan en duidelijke doelstellingen.

In samenwerking met de dataminers van Brugge en Kortrijk onderzochten we de mogelijkheden om specifieke data aan elkaar te linken en inzicht te krijgen in de kansen die er liggen om meer mensen aan het bewegen te zetten in de openbare ruimte.

Samen met onze partner 'Bits of Love' (Information technology and services: www.bitsoflove.be) werkten we aan de ontwikkeling van een instrument om het beweeggedrag van mensen op lokaal vlak (buurt- of wijkniveau) correcter, beter, sneller en efficiënter in kaart te kunnen brengen, te kwantificeren en te analyseren in functie van genomen of te nemen beleidsmaatregelen, zodat elke stad/gemeente in de toekomst een 'evidence-informed' of kennis-gestuurd sport- en beweegbeleid kan uitstippelen.  

De beweegscan als praktijktool

De ontwikkeling van de beweegscan is gebaseerd op wetenschappelijke referentiekaders die aantonen dat zowel de sociale omgeving als de fysieke omgeving een invloed hebben op het beweeggedrag van een individu.

(Openbare) data over de fysieke aspecten van de stad, data over het beweeggedrag van burgers, data uit participatietrajecten en omgevingsanalyses worden gecombineerd en vormen een unieke benadering op hoe verschillende determinanten wijk-specifiek een impact hebben op het beweeggedrag van de inwoners.

De beweegscan bestaat uit een 125-tal indicatoren die samen de beweegvriendelijkheid van een stad / buurt bepalen, op drie verschillende niveau's:

  • +- 50 indicatoren op macro-niveau, de stad of gemeente
  • +- 45 indicatoren op meso-niveau, de buurt of wijk
  • +-30 indicatoren  op micro-niveau met relevantie voor specifieke doelgroepen, bv. kinderen (0-12 jaar), adolescenten (13-18 jaar) en senioren (65+ jaar)

Voor de beweegscan selecteerden we  32 indicatoren uit de Gemeente-Stadsmonitor 2021 en brachten deze indicatoren onder in 7 ambities die je als gemeente kunt nastreven om bewegen, sporten, spelen en ontmoeten te stimuleren en te faciliteren, gebaseerd op wetenschappelijke kennis:

  1. Actief bewegen en verplaatsen voor iedereen
  2. Een verbonden stadskern
  3. Aantrekkelijke en veilige wandel- en fietsroutes
  4. De stad als sportplein
  5. De stad als speelplein
  6. De stad als ontmoetingsplek
  7. Bruikbaar, gevarieerd en voldoende groen

Voor elk van de ambities geven we aan:

  • Wat de situatie is in de onderzochte gemeenten,
  • Wat de uitdaging is waar je als bestuur voor staat,
  • Waarom het loont om deze uitdaging aan te pakken, op basis van wetenschappelijke kennis,
  • Welke oplossingen of opties er zijn om ermee aan de slag te gaan,
  • Welke tools er zijn om de buurt te analyseren of de doelgroep te betrekken,
  • Welke goede praktijken uit andere Vlaamse gemeenten kunnen inspireren.

Gehanteerde principes bij selectie van indicatoren: 

  • Uitgangspunt = omgevingsscanner voor elke gemeente/stad met als finaliteit een beweegvriendelijke stad/gemeente of buurt
  • Een hanteerbare, beheersbare indicatorenset;
  • Focus op omgevingsindicatoren die actief kunnen beheerd worden door het lokale beleid en stadsplanning.

Onderscheid tussen:

  • Interpreteerbare indicatoren waarvoor data/cijferreeksen bestaan, denk aan register data, en data op het niveau van de stad / gemeente die periodiek worden verzameld. Bv. Gemeente- en stadsmonitor, , burgerbevragingen en omgevingsanalyses.
  • Indicatoren die via onderzoek kunnen achterhaald worden. Bv. burgerbevragingen, omgevingsanalyse, etc.
  • Wetenschappelijk gevalideerde indicatoren met een bewezen relatie tot bewegen in de openbare ruimte.
  • Indicatoren die uit de praktijk naar voor komen als relevant.

De scan schetst een integraal beeld van de omgevingsindicatoren die een impact hebben op de beweegvriendelijkheid. Anderzijds is het de bedoeling om per project die indicatoren te selecteren en te monitoren die een antwoord bieden op concrete vragen / uitdagingen die een stad of gemeente heeft en de middelen die hiervoor voorzien zijn.

De Vital Cities beweegscan werkt niet met vaste standaarden en normen. Wat voldoende en goed is kan per stad of buurt verschillen. Het hangt af van de opzet van de buurt en ook van wensen en behoeften van buurt bewoners. Zo vraagt een wijk met veel gezinnen met jonge kinderen een andere aanpak dan een wijk met veel ouderen. Belangrijker is om in discussie met elkaar te bepalen wat goed gaat en wat beter kan.

Gebruik van de Vital Cities Beweegscan:

Afhankelijk van de doelstelling zijn er verschillende mogelijkheden:  

  • Checklist: de scan als een eenvoudige checklist om te monitoren en/of het gesprek aan te gaan met betrokken actoren op welke vlakken de sport-en beweegomgeving kan verbeterd worden. Bv. als input voor een beleidsnota, buurtontwikkelplan, ·       
  • Onderzoeksinstrument: de scan als een onderzoeksinstrument waarin verschillende databronnen worden samengebracht: openbare data, data uit bevragingen en participatie-onderzoek bij bewoners, technologische data, … Hierdoor wordt duidelijk over welke onderdelen van de omgeving men het eens is en waarover verschillend gedacht wordt. En welke thema’s aan verbetering toe zijn.
  • Communicatie-instrument: de scan als een manier om beleidsacties te bundelen gekoppeld aan prioriteiten voor de beweeg- en sportomgeving en hierrond op frequente basis te communiceren en te informeren.

De beweegscan op basis van data kan de basis vormen van een groter strategisch plan om te bouwen aan een vernieuwend en gedragen beleid op vlak van beweging, gezondheid en vitaliteit binnen de stad of gemeente en in 2de fase te komen tot concrete interventies op maat.

 

Contact

Lore Cuypers

Lore Cuypers

Coördinator

In samenwerking met